संस्कृत Training A tentative script

Incomplete -- yet to develop
संस्कृत Training

1 st Week Chart

ॐ असतो मा
Start with मा
---------------------------------------------------

1.1 Matrix for Day-1

Concept - ॐ असतो मा

Audio Script - श्लोक
Verbal - ॐ / दिया
Fades in LM shot
शांति पर
एक कली खिलकर फूल बनेगी
Explain -


1.2 Co/A/V/Ch/Ex.

Con - ‘मा’ / गमय
Audio - शुरू करते हैं मा से |
मा - अर्थात मुझको
मैं - अहं शब्दसे बना
मा - अर्थात मुझको |
और गमय का अर्थ है -
ले चलो |

------------------------------------------------------

1.3
सत् गमय
- सच्चाई की ओर ले चलो

ज्योती गमय
- ज्योती यानी उजाले की ओर ले चलो

अमृतं गमय
- अमृत की ओर ले चलो |
------------------------------------------------------
1.4
Child –1
ये तो सरल है -

सत् गमय
ज्योतिर्गमय
अमृतं गमय

अब करते है थोडा सा शॉर्ट कट - इसके लिए पहले मेरे साथ दुहराओ और कलसे श्लोक भी दुहराना है |

visual chart – for अहं


1.5
Child 2

ये इतना लंम्बा short cut कैसे हो गया ?
पढाई मे short cut दो तरह से आता है -
एक प्रॅक्टीस से, दूसरा किसी बात का तरीका
समझने से |

तो प्रॅक्टीस के लिये हम इस पूरे हप्ते एक बार
यह chart दुहराएँगे |


और अब हम लेते है अहं - अर्थात मैं |
मै करती हूं - अहं करोमी
मै हूं - अहं अस्मि
मै बोलती हूं - अहं बहामि
मै नमस्कार - अहं नमामि
जानती हूं - अहं जानामि

श्लोक क्यों दोहराना ?
अहं क्यों दोहराना ?
ठीक है, यह चर्चा कल करेंगे |
आज तुम्हारे विषय मे कुछ बात करेंगे
तुम - त्वम
त्वम

sanskrit websites

1
These Websites are developned by Mr. Ranade (Father of my friend)
Looks interesting
http://www.sanskrit deepika.org
www.mymarathi. com
--"shripad dixit"
--------------------------------------------------
2

From:
"Pradeep K.Ratnaparkhi"
Add sender to Contacts
To:
delhimarathi@yahoogroups.com, abhijeet_godbole@hotmail.com
Hello all, I am the son of a sanskrit scholar, Late Shri A.R. RATNAPARKHI, who had written a novel in Sanskrit (named KUSUMLAKSHMI) and one booking containing one-act plays (named SAMVADMALA). Kusumlakshmi was in the MA course of Rajasthan University in sixties and the book Samvadmala was in the course of BA in Meerut University in middle sixties. The book Kusumlakshmi, is said to be the first novel (originally written in Sanskrit), the book Samvadmala is a book of teaching day to day conversation in sanskrit, like Rapidex English Speaking Course for English.
Sanskrit is said to be the most accurate language grammatically too. It is unfortunate that India, where the sanskrit language was in use during its golden era, has been put aside. But some other countries like Germany are really making use of this language in learning science from the Veda's.
There may be many more such book hidden in the libraries, book stores - without any future. Our effort should be to promote the language and bring it back to its golden period, because it will then bring golden period for India again.
--------------------------------------------------------
4
Hello
It is long time since my email about sanskrit. Now we
have moved somewhat ahead, though not speedily.
Pl visit
http://sanskrit-ki-duniya.blogspot.com
and get back with your suggestions.
you can call me at 022-22844658-res
or 022-22843711-off
--LM
--- Abhijeet Godbole
wrote:
> Dear Leena Mehendale Madam
>> I hope you may remember me. We had met many times
> when we used to come for promotion of Indian Science
> Congress in your office at PCRA.
>> I have gone thru your note on Promotion of Sanskrit
> and would like to be a active member for the same.
> My interest area and where I hope I can be helpful
> is into managing Advertising and Press Relations
> which are my core areas for last 18 years. Currently
> I am in Delhi and would look after the Press
> Promotions & Relations for this Mission here from
> Delhi.
>> If I can be of any help for this social cause please
> give me the opportunity to join your MISSION.
>> Also would like to know your current address and
> contact numbers if possible as I had heard that now
> you are in Mumbai.
>> Regards
>> From :
> Abhijeet Vasant Godbole
> Marketing Manager - North
> Dalal Street Investment Journal Magazine
> New Delhi
> Mobile : 98681-70020
--------------------------------------------------------------
4
http://www.samartha ramdas.com/ gatha/manacheshl ok/SHOLK- 1.swf
------------------------------------------------
5
Dear Yashpal
hi
pls inform Ms Mehendale, i m unable to send msg thru her site.There are certain things about sanskrit.
i had attempted to work on animal language. This is known as inter Species Communication i.e non human communicating back to human in human language. In sanskrit there is mention of YONI ANTAR BHASHA. If you translate it into english you actually get word Inter Species Communication.
It was was my interest in learning languages which had taken me to this world of animal language. While learning these languages i use to keep visualisng there correspndings in Lut Lakar, Langh Lakar, Lot Lakar etc. or the Dev,Nadi Roopaaks etc.
i shall certainly be glad to assist in what ever way possible to the best of my knowledge and capacities.
rgds
vijayanta

संस्कृत खजिन्यांतील मोती - 4 आपण एकत्र आलो तर

आपण एकत्र आलो तर कांय ते चित्रफितीवर पहाण्याठी इथे क्लिक करा
मला एकेकाळी कविता पाठ करण्याची हौस होती कवितांमध्ये श्लोकांचाही समावेश होता.
कविता काय किंवा श्लोक काय, कधी ते आशयघन असतात तर कधी त्यांच्या शब्दातील नादमाधुरी आपल्याला भारुन टाकते.
असाच एक नादमधुर श्लोक माझ्या कायम स्मरणात आहे.
पयसा कमलं कमलेन पयः
पयसा कमलेन विभाति सरः।
मणिना वलयं वलयेन मणिः
मणिना वलयेन विभाति करः||
शशिना च निशा निशया च शशिः
शशिना निशया च विभाति नभः।
कविना च विभुः विभुना च कविः
कविना विभुना च विभाति नभः।।
शिकायला किती सोपा, कळायला किती सोपा आणि व्याकरणातील तृतियेचे प्रयोग शिकवायला तर अगदी आयडीयल श्लोक.
पयसा कमलं - पाण्यामुळे कमळ
कमलेन पयः - कमळामुळे पाणी
पायसा कमलेन विभाति सरः - पाणी आणि कमलामुळे सरोवर शोभायमान होतात.
तसेच मण्यामुळे कंकण व कंकणामुळे मणि शोभतात पण मणि आणि कंकण या दोघांमुळे हात शोभून दिसतो. मणिना वलयेन विभाति करः
तद्वतच चंद्रामुळे रात्र आणि रात्रीमुळे चंद्रमा शोभायमान होतात पण चंद्र आणि रात्र या दोघांमुळे आकाश शोभायमान होते
आणि कवि पुढे म्हणतो की, कविमुळे राजा व राजामुळे कवि पण कवि आणि राजा या दोघांमुळे सभा उठून दिसते.
शशिना च निशा, निशयाच शशिर्शशिना निशयाच विभाति नभः
कविना च विभुर्विभुना च कविर्कविना विभुना च विभाति सभा
या कवितेवरून आठवल. गणितात आपण म्हणतो एक आणि एक मिळून दोन होतात. पण समाजशास्त्र सांगते की एक आणि एक नेहमीच दोन नसतात. कधी कधी ते शून्य पण असतात. दोन वितंडवादी माणसं एकत्र आली तर सतत एकमेकांना खोडत रहाणार आणी फळ शून्य होणार. पण कधी कधी ते दोनही असतात. अगदी गणिताप्रमाणे. आणी कधी एक आणी एक अकरा पण होऊ शकतात. समाज एकत्रपणा वागला, एकसंघ होऊन चालला, तर केलेल्या चांगल्या कामाचे अकरापट फळ मिळू शकते.
----------------------------------------------------------------

संस्कृत का शिकावे

संस्कृत का शिकावे
संस्कृत ही आपल्या देशांतील सर्व भाषांची जननी आहे. तरी पण आज स्वत: संस्कृत भाषा फारशी बोलली जात नाही. सहाजिकच ही भाषा का शिकावी असा प्रश्न कोणालाही पडेल. याचे उत्तर किती तर प्रकारांनी देता येईल. पण सर्वांत आधी आजच्या तरुण पिढीच्या भाषेला साजेसं उत्तर पाहू या. आपल्या देशाची लोकसंख्या जवळपास 110 कोटी, जगाच्या एकूण लोकसंख्येपैकी सहावा भाग, म्हणजेच जगातल्या दर सहा व्यक्तीपैंकी एक व्यक्ती भारतीय आहे.
शिवाय ही लोकसंख्या तरुण वयाकडे झुकणारी आहे. 110 कोटीपैकी 40 कोटी जनता वीस वर्षांखलील (म्हणजे पोरंसोरंच) आणि शिवाय 35 कोटी जनता 21 ते 40 या वयोगटातील आहे. या सर्वांच्या इच्छा आणि आकांक्षा, अपेक्षा वाढत आणार्‍या आहेत. त्याचप्रमाणे त्यांची क्रयशक्ती देखील वाढलेली आहे. अशा प्रकारे भारत नावाची एक मोठी बाजारपेठ तयार झाली असून जगांतील सर्व उत्पादक कंपन्यांना त्यांचा माल खपविण्यासाठी ही बाजार पेठ खुणावत आहे.
त्याचप्रमाणे गतिशील वाहने आणि इंटरनेट, मोबाइल यासारख्या आधुनिक साधनांमुळे माहितीची देवाण-घेवाण व मालाचीही देवाण-घेवाण प्रचंड वेगाने करता येऊ लागली आहे. भारतीय कामगार वर्गाचे पगार अजूनही जगातल्या कामगारांपेक्षा कमी आहेत. थोडक्यांत भारत ही फक्त बाजारपेठ नसून उत्पादनपेठ पण होऊ शकते. हे लक्षांत येऊन सर्व उत्पादक कंपन्यांना इथे आपली उत्पादनाची केंद्र आणि मार्केटिंग केंद्र दोन्हीं चालवायची आहेत. त्यासाठी नोकर वर्ग इथलाच लागणार आणि त्या नोकरवर्गाला इथली संस्कृति कळलीच पाहिजे.
अपूर्ण

संस्कृत खजिन्यांतील मोती - 3 : सत्वाने कार्यसिद्धी

संस्कृत खजिन्यांतील मोती - 3 : सत्वाने कार्यसिद्धी चित्रफितीवर पहाण्याठी इथे क्लिक करा
आज आविष्कारांचे युग आहे आणि मनुष्याला पुढे नेण्यासाठी कित्येक साधन सुविधा उपलब्ध आहेत. एकीकडे अशा साधनांचे पेव फुटले आहे. संगणक आला, मोबाईल आला, इंटरनेट आले. घरगुती वॉशिंग मशीन पासून तर एस्कलेटर पर्यंत अशा कित्येक ऑटोमॅटिक सुविधा आल्या. पण या मशीनी सुविधांच्या जगांत मनुष्य हरवला तर त्याचे मोटिवेशन कसे टिकवायचे हा प्रश्न मॅनेजमेंटच्या संस्थामध्ये प्रामुख्याने घेतला जात आहे.
या सगळयावरुन मला एक श्लोक आठवतो. अगदी लहानपणापासून माझा आवडता हा श्लोक आहे.
रथस्थैकं चक्र, भुजगयमिता: सप्त तुरग:
हे सूर्याचे वर्णन मांडलेलं आहे त्याच्या रथाला एकच चाक आहे. त्याचे सप्त तुरग: म्हणजे सात घोडे आहेत पण त्यांचे पाय भुजगांनी - सापांनी बांधलेले आहेत.
निरालम्बो मार्ग : चरणविकल: सारथिरपि
त्याचा रस्ता निरांलब आहे - म्हणजे वाटेत कुठेही आलंबनासाठी म्हणजे विसावा अथवा आधार घेण्यासाठी जागा नाहीये. त्याच्या सारथी अरुण हा चरणविकल म्हणजे पायांनी अधू आहे. आणि तरीही
रविर्यात्येवान्तं प्रतिदिनमपारस्य नभस:
हा रवि, हा यूर्य दररोज अपार अशा नभाची यात्रा पूर्ण करतो.
यासवरुन आपण बोध घ्यावा की,
क्रियासिध्दि: सत्वे भवति पुरुषां नोपकरणे
माणसाला जी क्रियासिध्दि होते, त्याचं काम पूर्ण होत ते उपकरणांमुळे नाही, तर त्याच्या अंतर्मनातील सत्वामुळे. त्याची जिद्द, चिकाटी या गुणांमुळे कार्य यशस्वी होत- तेच नसेल तर सगळया प्रकारची उपकरणं, साधनं असून काय उपयोग
पुन्हा बघूया हा श्लोक
रथस्यैकं चक्रं भुजगयमिता: सप्त तुरग:
निरालम्बो मार्गश्चरणविकल: सारथिरपि
रविर्यात्येवान्तं प्रतिदिनमपासस्य नभस:
क्रियासिध्दि: सत्वे भवति पुरुषां नोपकरणे ॥
म्हणूनच आपण म्हणतो मन घडवा माणूस घडवा. मनामध्ये जिद्द असू द्या. सत्व असू द्या. मी कार्यसिध्दिला नेणारच असा ठाम निश्चय असून द्या. मग साधनांची कमतरता तुमच्या आड येणार नाही - तुमचे सत्वच तुम्हाला तुमचे ध्येय मिळवून देईल.
मॅनेजमेंटच्या विद्यार्थ्यांनी मनात खोल उतरवून ठेवण्यासारखा श्लोक आहे हा !
-------------------------------------------------------------

संस्कृत खजिन्यांतील मोती -2 : गुरु महिमा

भाग 2 गुरुमहिमा
भारतीय संस्कृतीत गुरु या व्यक्तीला अनन्य साधारण महत्व आहे. मातृ देवो भव, पितृ देव भव, आचार्य देवो भव असं एकाच वेळी मांडलं गेलं आहे. जन्मदात्या आई-वडिलांचा मान देवाइतका. तसेच आचार्यांचा मानही देवाइतका.
आपल्या सर्वांच्या नित्य ऐकण्यातला छान श्लोक आहे.
गुरुर्ब्रह्मा, गुरुर्विष्णुः
गुरुर्देवो महेश्वर: |
गुरुः साक्षात परब्रह्म
तस्मै श्री गुरवे नम: ||
गुरुर्ब्रह्मा - गुरु हाच ब्रह्मदेव आहे, गुरुर्विष्णु: - गुरु हाच विष्णु आहे, गुरुर्देवो महेश्वरः - गुरु हाच देवाधिदेव महादेव पण आहे. गुरु हाच साक्षात्‌ परब्रह्म देखील आहे. तस्मै श्री गुरुवे नमः - म्हणून अशा या श्री गुरुला माझे नमन असो.
गुरुलाच साक्षात देवाच्याही आधी वंदन असो असे सांगणारे आले भक्त शिरोमणि कबीर होऊन गेले - ते म्हणतात
“गुरु गोविंद दोऊ खडे काके लागू पाय|”- गुरु आणि गोविंद असे दोघेही माझ्यासमोर उभे ठाकलेत, तर मी आधी कुणाच्या पाया पडू? आणि उत्तर सांगतात “बलिहारी गुरु आपनी - जिन्ह गोविंद दिया बताय||”
हे गुरुवर्या आधी तुमच्याच पाया पडणार, कारण तुमच्यामुळेच मला गोविंद समजला - परमात्म्याचं स्वरुप समजल.
एक फार जुनी बंदिश आहे - गुरु बिन कैसे गुण गाऊँ, गुरुने शिकवले नाही - ज्ञान दिले नाही तर मी परमेश्वराचे गुण वर्णन तरी कसे करु?
ज्ञानदेव म्हणतात --
हे अपार कैसेनी कवळावे
महातेज कवणे धवळावे
गगन मुठी सुवावे
मशकें केवी ?
परी एथ असे एकु आधारु
तेणेची बोले मी सधरु
जे सानुकूळ श्रीगुरु
ज्ञानदेवो म्हणे
हे गीतेचे अपार तत्वज्ञान म्हणजे सूर्याला उजाळा देण्यासारखे किंवा चिलटाने आकाशा मुठीत धरण्यासारखे आहे- तरी पण मला आधार आहे तो अनुकूल असलेल्या श्री गुरु निवृत्तीनाथांचा, म्हणूनच मी हे करु शकेन.
थोडक्यात सांगायचे तर ज्ञानाच्या कक्षा, त्याच बरोबर कर्तृत्वाच्या कक्षा उंचावण्यासाठी आपल्याला गुरुच पुढे घेऊन जातो.
गुरु महिमा अगाध आहे. तसेच भारताची गुरु व गुरु-कुलांची परंपराही फार मोठी आहे. म्हणूनच गुरु: साक्षात परब्रह्म सारख्या ओळी कविला अनायास सुचतात आणि ऐकण्या-यालाही लगेच भावतात.
------------------------------------------
आकाशवाणी जळगांवच्या प्रकाशकिरण या कार्यक्रमातून केलेले विवेचन, रविवार, दि. ---??
संस्कृत खजिन्यांतील मोती -2 : गुरु महिमा ही चित्रफीत पहाण्यासाठी क्लिक करा

संस्कृत खजिन्यांतील मोती -1 : विद्या आणी धन कां आणी कसे --

संस्कृत खजिन्यांतील मोती -1 : विद्या आणी धन कां आणी कसे --
विद्या आणी धन कां आणी कसे --
एक मार्मिक सारग्रहण पहा या यू-ट्यूब लिंक वर -
http://in.youtube.com/watch?v=YHgTvd6vgHg
2 सुभाषिते
क्षणशः कणशश्चैव विद्यामर्थंच चिन्तयेत् ।
क्षणत्यागे कुतो विद्या कणत्यागे कुतो धनम् ।।
अजरामरवत् प्राज्ञः विद्यामर्थंच चिन्तयेत् ।
गृहीत एव केशेषु मृत्युना धर्ममाचरेत् ।।

Sanskrit and Ayurved -- 3 videoes

A dialogue on Sanskrit and Ayurved has been recorded.Some exerpts can be seen here.
Learning Ayurved --1
Learning Ayurved --2
Learning Ayurved --3