Sanskrit education Calcutta High Court

Tuesday, March 4, 2014

Calcutta High Court steps in to better Sanskrit education in Bengal

Calcutta High Court, finally, after much deliberation has formed a core committee comprising 3 members to restore the glory of Sanskrit education in Bengal. The prime job of the committee will be to carry out an in-depth analysis of the current status of Sanskrit education and form its own recommendations to help the concerned authority in the State Government of Bengal to adopt apposite measures and put an end to the fast worsening situation. It has been learnt, while one member of the committee will be nominated by the state government, other two members will be appointed by the petitioner and also the Justice. Appointee of the Justice will act as the chairman of the committee and each of them must be adherent to the noble language of Sanskrit, in accordance with the Hon’ble Justice. The judgment has been delivered in the wake of petition filed by Dinanath Mishra, teacher at Belda in the district of West Medinipur, and Jugalkrishna Shastri of Sanskrit Education Society, for the publicity and development of Sanskrit education in Bengal, known as citadel of Sanskrit in the Indian subcontinent once. Speaking on this Biswanath Samaddar, Hon’ble Justice of the Calcutta High Court, stated that ad hoc committee would be set up formally on 10 th March.

While delivering the judgment, the Hon’ble Justice was also heard to state that the language, culture and also literature of Sanskrit is highly acclaimed across the globe and in this respect, it equals to Latin only. It has to be mentioned, the petition was filed a few days back to end the deplorable condition of Sanskrit (Dev Bhasha) which had prevailed not the state of Bengal only but the whole of India also for centuries. And this is enough to prove the condition of Chatuspathi (schools for teaching Sanskrit). It’s true that salaries of principals of 800 Chatuspathi and an Assistant is being paid by the Central Government but this is also not enough to revitalize the noble language at the same instant.

Once both Nabadwip in the district of Nadia and Bhatpara in the district of North 24 Paraganas were known as sanctified centers for learning Sanskrit in the entire country and such was the attraction that many pundits from other Indian states transferred to these places permanently. While Chaitanya Mahaprabhu, Raghunath Shiromani and Madhusudan Saraswati represent the excellence of Sanskrit education in Nabadwip, one of the greatest exponents of Sanskrit education in Bhatpara happens to be Srijib Nayatirtha, globally acclaimed educationist and also recipient several fellowships and awards. Moreover, the name 'Bhatpara' initiates from the ancient name "Bhatta-Palli", where 'Bhatta' refers to the sect of Bramhin Sanskrit pandits and 'palli' stands for locality or village. Who can also forget eruditeness of Murari Mohan Vedantaditirtha of Sastri Krishnadhan Smriti Jyotish Chatuspathi and also president of Howrah Pandit Samaj?

According to Dinanath Mishra, a committee was set up in 1949 to better the condition of Sanskrit education in Bengal and following the committee’s recommendations a few steps were also adopted by the (then) state government. In 1971, an ad hoc committee was also set up by the (then) state government. It was also announced that a permanent committee would be set up within the next one year. But the plan did not materialize and the following rule is nothing but a disaster. And the Left rule in Bengal proved to be disastrous for Sanskrit education.

Kashinath Maitra, senor advocate for petitioner, also expressed briefly how the condition is moving to the worst and also lamented over Bengal’s performance in this sphere compared to other Indian states. He urged the Court to make arrangements to revitalize this noble tradition so that the following generations can venerate it instead of considering it as a way of financial gain.

Hindu Samhati regularly monitors and reports violations against Hindus in West Bengal. We also work with both governmental and NGO agencies for proper education on protection and ensure remedies to the Hindu populace as per prevailing law of the land.

बगला दशक

बगला दशक
For details visit 
http://www.myguru.in/
‘पीताम्बरा – पीतम् अम्बरं यथा सा’ – पी लिया है महाऽऽकाश-तत्त्व जिसने, 

सुवर्णाभरणां देवीं, पीत-माल्याम्बरावृताम् ।
ब्रह्मास्त्र-विद्यां बगलां, वैरिणां स्तम्भनीं भजे ।। 

यस्मिंल्लोका अलोका अणु-गुरु-लघवः स्थावरा जंगमाश्च ।
सम्प्रोताः सन्ति सूत्रे मणय इव वृहत्-तत्त्वमास्तेऽम्बरं तत् ।।
पीत्वा पीत्यैक-शेषा परि-लय-समये भाति या स्व-प्रकाशा ।
तस्याः पीताम्बरायास्तव जननि ! गुणान् के वयं वक्तुमीशाः ।। 

आद्यैस्त्रियाऽक्षरैर्यद् विधि-हरि-गिरिशींस्त्रीन् सुरान् वा गुणांश्च,
मात्रास्तिस्त्रोऽप्यवस्थाः सततमभिदधत् त्रीन् स्वरान् त्रींश्च लोकान् ।
वेदाद्यं त्यर्णमेकं विकृति-विरहितं बीजमों त्वां प्रधानम्,
मूलं विश्वस्य तुर्य्यं ध्वनिभिरविरतं वक्ति तन्मे श्रियो स्यात् ।।

सान्ते रान्तेन वामाक्षणि विधु-कलया राजिते त्वं महेशि !
बीजान्तःस्था लतेव प्रविलससि सदा सा हि माया स्थिरेयम् ।
जप्ता श्याताऽपि भक्तैरहनि निशि हरिद्राक्त-वस्त्रावृतेन ।
शत्रून् स्तभ्नाति कान्तां वशयति विपदो हन्ति वित्तं ददाति ।। 

मौनस्थः पीत-पीताम्बर-वलित-वपुः केसरीयासवेन ।
कृत्वाऽन्तस्तत्त्व-शोधं कलित-शुचि-सुधा-तर्पणोऽर्चां त्वदीयाम् ।
कुर्वन् पीतासनस्थः कर-धृत-रजनी-ग्रन्थि-मालोऽन्तराले ।
ध्यायेत् त्वां पीत-वर्णां पटु-युवति-युतो हीप्सितं किं न विन्देत् ।।

वन्दे स्वर्णाभ-वर्णा मणि-गण-विलसद्धेम-सिंहासनस्थाम् ।
पीतं वासो वसानां वसु-पद-मुकुटोत्तंस-हारांगदाढ्याम् ।
पाणिभ्यां वैरि-जिह्वामध उपरि-गदां विभ्रतीं तत्पराभ्याम् ।
हस्ताभ्यां पाशमुच्चैरध उदित-वरां वेद-बाहुं भवानीम् ।।

षट्-त्रिंशद्-वर्ण-मूर्तिः प्रणव-मुख-हरांघ्रि-द्वयस्तावकीन-
श्चम्पा-पुष्प-प्रियाया मनुरभि-मतदः कल्प-वृक्षोपमोऽयम् ।
ब्रह्मास्त्रं चानिवार्य्यं भुजग-वर-गदा-वैरि-जिह्वाग्र-हस्ते !
यस्ते काले प्रशस्ते जपति स कुरुतेऽप्यष्ट-सिद्धिः स्व-हस्ते ।।

मायाद्या च द्वि-ठान्ता भगवति ! बगलाख्या चतुर्थी-निरुढा ।
विद्यैवास्ते य एनां जपति विधि-युतस्तत्व-शोधं निशीथे ।
दाराढ्यः पञ्चमैस्त्वां यजति स हि दृशा यं यमीक्षेत तं तम् ।
स्वायत्त-प्राण-बुद्धीन्द्रिय-मय-पतितं पादयोः पश्यति द्राक् ।। 

माया-प्रद्युम्न-योनिव्यनुगत-बगलाऽग्रे च मुख्यै गदा-धारिण्यै ।
स्वाहेति तत्त्वेन्द्रिय-निचय-मयो मन्त्र-राजश्चतुर्थः ।
पीताचारो य एनं जपति कुल-दिशा शक्ति-युक्तो निशायाम् ।
स प्राज्ञोऽभीप्सितार्थाननुभवति सुखं सर्व-तन्त्र-सवतन्त्रः ।। 

श्री-माया-योनि-पूर्वा भगवति बगले ! मे श्रियं देहि देहि,
स्वाहेत्थं पञ्चमोऽयं प्रणव-सह-कृतो भक्त-मन्दार-मन्त्रः ।
सौवर्ण्या मालयाऽमुं कनक-विरचिते यन्त्रके पीत-विद्याम् ।
ध्यायन् पीताम्बरे ! त्वां जपति य इह स श्री समालिंगितः स्यात् ।। 

एवं पञ्चापि मन्त्रा अभिमत-फलदा विश्व-मातुः प्रसिद्धाः,
देव्या पीताम्बरायाः प्रणत-जन-कृते काम-कल्प-द्रुमन्ति ।
एतान् संसेवमाना जगति सुमनसः प्राप्त-कामाः कवीन्द्राः ।
धन्या मान्या वदान्या सुविदित-यशसो देशिकेन्द्रा भवन्ति ।। 

करस्थ चषकस्यात्र, संभोज्य झषकस्य च ।
बगला-दशकाध्येतुर्मातंगी मशकायते ।।

------------------------------------------------------------------------

ब्रू वच् -- उभयपदी for fun

ब्रू वच् -- उभयपदी -- for fun

ब्रू व्यक्तायां वाचि (to speak) उभयपदी->परस्मैपदी
	लट्			लङ्
	एकवचनः	द्विवचनः	बहुवचनः	एकवचनः	द्विवचनः	बहुवचनः
प्रथमपुरुषः	ब्रवीति आह	ब्रूतः आहतुः	ब्रुवन्ति आहुः	अब्रवीत्	अब्रूताम्	अब्रुवन्
मध्यमपुरुषः	ब्रवीषि आत्थ	ब्रूथः आहथुः	ब्रूथ	अब्रवीः	अब्रूतम्	अब्रूत
उत्तमपुरुषः	ब्रवीमि	ब्रूवः	ब्रूमः	अब्रवम्	अब्रूव	अब्रूम
	लृट्			लोट्
प्रथमपुरुषः	वक्ष्यति	वक्ष्यतः	वक्ष्यन्ति	ब्रवीतु,ब्रूतात्	ब्रूताम्	ब्रुवन्तु
मध्यमपुरुषः	वक्ष्यसि	वक्ष्यथः	वक्ष्यथ	ब्रूहि,ब्रूतात्	ब्रूतम्	ब्रूत
उत्तमपुरुषः	वक्ष्यामि	वक्ष्यावः	वक्ष्यामः	ब्रवाणि	ब्रवाव	ब्रवाम
	विधिलिङ्			लिट्
प्रथमपुरुषः	ब्रूयात्	ब्रूयाताम्	ब्रूयुः	उवाच	ऊचतुः	ऊचुः
मध्यमपुरुषः	ब्रूयाः	ब्रूयातम्	ब्रूयात	उवचिथ,उवक्थ	ऊचथुः	ऊच
उत्तमपुरुषः	ब्रूयाम्	ब्रूयाव	ब्रूयाम	उवाच,उवच	ऊचिव	ऊचिम
	लुङ्			लुट्
प्रथमपुरुषः	अवोचत्	अवोचताम्	अवोचन्	वक्ता	वक्तारौ	वक्तारः
मध्यमपुरुषः	अवोचः	अवोचतम्	अवोचत	वक्तासि	वक्तास्थः	वक्तास्थ
उत्तमपुरुषः	अवोचम्	अवोचाव	अवोचाम	वक्तास्मि	वक्तास्वः	वक्तास्मः
	आशीर्लिङ्			लृङ्
प्रथमपुरुषः	उच्यात्	उच्यास्ताम्	उच्यासुः	अवक्ष्यत्	अवक्ष्यताम्	अवक्ष्यन्
मध्यमपुरुषः	उच्याः	उच्यास्तम्	उच्यास्त	अवक्ष्यः	अवक्ष्यतम्	अवक्ष्यत
उत्तमपुरुषः	उच्यासम्	उच्यास्व	उच्यास्म	अवक्ष्यम्	अवक्ष्याव	अवक्ष्याम
Note: Its forms in लृट्,लिट्,लुङ्,लुट्.and लृङ् merge with that of वच् परिभाषणे (अदादि)

                  

ब्रू व्यक्तायां वाचि (to speak) उभयपदी ->आत्मनेपदी
	लट्			लङ्
	एकवचनः	द्विवचनः	बहुवचनः	एकवचनः	द्विवचनः	बहुवचनः
प्रथमपुरुषः	ब्रूते	ब्रुवाते	ब्रुवते	अब्रूत	अब्रूवाताम्	अब्रूवत
मध्यमपुरुषः	ब्रूथे	ब्रुवाथे	ब्रूध्वे	अब्रूथाः	अब्रुवाथाम्	अब्रुवध्वम्
उत्तमपुरुषः	ब्रुवे	ब्रूवहे	ब्रूमहे	अब्रूवि	अब्रूवहि	अब्रूमहि
	लृट्			लोट्
प्रथमपुरुषः	वक्ष्यते	वक्ष्येते	वक्ष्यन्ते	ब्रूताम्	ब्रुवाताम्	ब्रुवताम्
मध्यमपुरुषः	वक्ष्यसे	वक्ष्येथे	वक्ष्यध्वे	ब्रूध्व	ब्रुवाथाम्	ब्रूध्वम्
उत्तमपुरुषः	वक्ष्ये	वक्ष्यावहे	वक्ष्यामहे	ब्रुवै	ब्रुवावहै	ब्रुवामहै
	विधिलिङ्			लिट्
प्रथमपुरुषः	ब्रुवीत	ब्रुवीयाताम्	ब्रुवीरन्	ऊचे	ऊचाते	ऊचिरे
मध्यमपुरुषः	ब्रुवीथाः	ब्रुवीयाथाम्	ब्रुवीध्वम्	ऊचिषे	ऊचाथे	ऊचिध्वे
उत्तमपुरुषः	ब्रुवीय	ब्रुवीवहि	ब्रुवीमहि	ऊचे	ऊचिवहे	ऊचिमहे
	लुङ्			लुट्
प्रथमपुरुषः	अवोचत	अवोवेताम्	अवोचन्त	वक्ता	वक्तारौ	वक्तारः
मध्यमपुरुषः	अवोचथाः	आवोचेथाम्	अवोचध्वम्	वक्तासे	वक्तासाथे	वक्ताध्वे
उत्तमपुरुषः	अवोचे	आवोचावहि	अवोचामहि	वक्ताहे	वक्तास्वहे	वक्तास्महे
	आशीर्लिङ्			लृङ्
प्रथमपुरुषः	वक्षीष्ट	वक्षीयास्ताम्	वक्षीरन्	अवक्ष्यत	अवक्ष्येताम्	अवक्ष्यन्त
मध्यमपुरुषः	वक्षीष्ठाः	वक्षीयास्थाम्	वक्षीध्वम्	अवक्ष्यथाः	अवक्षेथाम्	आवक्ष्यध्वम्
उत्तमपुरुषः	वक्षीय	वक्षीवहि	वक्षीमहि	अवक्ष्ये	अवक्ष्यावहि	अवक्ष्यामहि

वद्       वद् – भ्वादिगण परस्मैपदी (to speak) (आत्मनेपदी भी)

वदामि वदावः वदामः  वदसि वदथः वदथ वदति वदतः वदन्ति--------लट्

अवदम् अवदाव अवदाम  अवदः अवदतम् अवदत  अवदत् अवदताम् अवदन् ----------लङ्

वदानि वदाव वदाम  वद वदतम् वदत वदतु वदताम् वदन्तु----------लोट्

वदेयम् वदेव वदेम  वदेः वदेतम् वदेत वदेत् वदेताम् वदेयुः---------विधिलिङ्

वदिष्यामि वदिष्यावः वदिष्यामः  वदिष्यसि वदिष्यथः वदिष्यथ वदिष्यति वदिष्यतः वदिष्यन्ति---लृट्

वदितास्मि वदितास्वः वदितास्मः वदितासि वदितास्थः वदितास्थ वदिता वदितारौ वदितारः-----लुट्

ऊद उवाद उवद उवदिथ उवत्थ ऊदथुः उवाद ऊदतुः ऊदुः -----लिट् 

अवादिषम् अवादिष्व अवादिष्म  अवादीः अवादिष्टम्  अवादिष्ट  अवादीत् अवादिष्टाम् अवादिषुः----लुङ्

अवदिष्यत् अवदिष्यताम् अवदिष्यन्  अवदिष्यः अवदिष्यतम् अवदिष्यत 

अवदिष्यम् अवदिष्याव अवदिष्याम --------- लृङ्

वद